Wesele Stanisława Wyspiańskiego – kluczowe dzieło Młodej Polski
„Wesele” Stanisława Wyspiańskiego to jeden z najważniejszych dramatów epoki Młodej Polski. Akcja toczy się w czasach, gdy Polska była pod zaborami. Dzieło przedstawia nastroje panujące w narodzie, które utrudniają odzyskanie niepodległości.
Streszczenie fabuły
Akcja dramatu rozgrywa się w domu Włodzimierza Tetmajera, w podkrakowskich Bronowicach. Odbywa się tam wesele krakowskiego poety Lucjana Rydla i chłopki Jadwigi Mikołajczykówny. Poza mieszkańcami Bronowic, na weselu gości krakowianie: pani Rydlowa, poeta Kazimierz Tetmajer oraz Dziennikarz.
Nastroje i trudności porozumienia
Dramat ukazuje trudności porozumienia między mieszkańcami wsi a miasta oraz panujące w narodzie nastroje, które utrudniają odzyskanie niepodległości. „Wesele” jest ważnym dziełem literatury polskiej, które przyciąga uwagę czytelników i badaczy do dziś.
„Wesele” Stanisława Wyspiańskiego – opis dzieła
„Dramat Wesele” autorstwa Stanisława Wyspiańskiego rozgrywa się w czasach zaborów, na wsi Bronowice pod Krakowem, w domu Włodzimierza Tetmajera. Głównymi postaciami są młoda para – poeta Lucjan Rydel i Jadwiga Mikołajczykówna oraz mieszkańcy wsi i miasta, wśród których pojawiają się także duchy.
Tematyka
Wyspiański w „Weselu” przedstawił narodowe nastroje i problemy, z jakimi borykała się Polska w czasach zaborów. Głównym problemem, który porusza w dziele, jest pytanie o możliwość odzyskania przez Polaków niepodległości oraz zjednoczenia narodu. Autor wskazuje, że mimo pragnienia wolności, wciąż trudno jest znaleźć porozumienie między inteligencją a chłopstwem.
„Wesele” jest jednym z najważniejszych dzieł epoki Młodej Polski, a przekaz dzieła jest uniwersalny i aktualny również w dzisiejszych czasach. Autor ukazał, że bez jedności narodu i współpracy między różnymi warstwami społeczeństwa, trudno jest osiągnąć cel wolności i niepodległości. Wyspiański krytycznie podchodził do kondycji narodu i wskazywał na potrzebę pracy nad sobą i swoim społeczeństwem, aby doprowadzić do pozytywnych zmian. W finale dzieła autor ukazał słabości Polaków, którzy nie potrafią zjednoczyć się i zrealizować marzeń o wolnej i niepodległej Polsce.
Streszczenie szczegółowe Wesele – Stanisława Wyspiańskiego
Scena 1
Osoby: Czepiec, Dziennikarz
W pierwszej scenie poznajemy postacie Czepca i Dziennikarza. Czepiec wykazuje zainteresowanie wydarzeniami na świecie, ale Dziennikarz ignoruje jego pytania, uważając je za bagatelne. Czepiec krytykuje klasę wyższą za niezdecydowanie i brak gotowości do działania.
Scena 2
Osoby: Dziennikarz, Zosia
W drugiej scenie Dziennikarz prawi Zosi komplementy, ale dziewczyna nie reaguje na nie. Zosia stwierdza, że nie są dla siebie przeznaczeni i że słowa Dziennikarza są zbędne.
Scena 3
Osoby: Radczyni, Haneczka, Zosia
Trzecia scena przedstawia dziewczęta, Haneczkę i Zosię, które proszą Radczynię o pozwolenie na włączenie się do zabawy. Po wielu próbach udaje im się uzyskać zgodę.
Scena 4
Osoby: Radczyni, Klimina
W czwartej scenie poznajemy Kliminę, która przedstawia się Radczyni i wyraża chęć swatania młodzieży. Klimina zauważa również potrzebę zwiększenia liczby ludzi.
Scena 5
Osoby: Zosia, Kasper
W ostatniej scenie aktu I Zosia tańczy z Kasprem, który opowiada o swojej swatanej dziewczynie – Kaśce.
Scena 6
Osoby: Haneczka, Jasiek
W szóstej scenie Haneczka zaprasza Jaśka do tańca.
Scena 7
Osoby: Radczyni, Klimina
Siódma scena przedstawia rozmowę między Radczynią a Kliminą. Początkowo rozmawiają o pracach polowych, jednak Radczyni nie ma o nich pojęcia. Zmieniają więc temat na Kliminę i jej wygląd. Klimina reaguje z pewnym rozdrażnieniem na te słowa.
Scena 8
Osoby: Ksiądz, Panna Młoda, Pan Młody
W ósmej scenie Ksiądz stwierdza, że czuje się w tym gronie swobodnie, ponieważ pochodzi z chłopskiej rodziny. Pan Młody życzy mu, aby otrzymał godność kanonika. Do rozmowy włącza się Panna Młoda, która nie rozumie o co chodzi, ale krytykuje szlachtę. Pan Młody tłumaczy jej treść rozmowy z Księdzem.
Scena 9
Osoby: Pan Młody, Panna Młoda
W ostatniej scenie aktu I Pan Młody obdarza swoją małżonkę licznymi pieszczotami i wyznaje jej miłość. Oboje puszczają się w tany.
Scena 10
Osoby: Poeta, Maryna
W dziesiątej scenie Poeta flirtuje z Maryną, ale dziewczyna prosi go o pozostawienie jej w spokoju, usprawiedliwiając jego postępowanie statusem rozmówcy.
Scena 11
Osoby: Ksiądz, Pan Młody, Panna Młoda
Jedenasty fragment przedstawia ostrzeżenie Księdza, że miłość małżeńska nie zawsze będzie tak gorąca, jak w radosnym momencie ślubu, jednak młoda para nie przejmuje się tym zbytnio.
Scena 12
Osoby: Pan Młody, Panna Młoda
W dwunastej scenie Pan Młody ponownie wyznaje swoje namiętności i zachwyca się wyglądem swojej żony. Panna Młoda skarży się, że ma zbyt ciasne buty, ale odmawia tańczenia boso na weselu.
Scena 13
Osoby: Ksiądz, Pan Młody
W trzynastej scenie Ksiądz sceptycznie odnosi się do związku zawartego przez Pana Młodego, ale ten uważa, że szczęście trzeba brać, gdy jest przed nosem.
Scena 14
Osoby: Radczyni, Maryna
W ostatniej scenie aktu I Maryna opisuje nieznane jej dotąd wrażenia, których doznała, gdy tańczyła z Czepcem, który wcześniej wyrażał swoje zainteresowanie wydarzeniami na świecie.
Scena 15
Osoby: Maryna, Poeta
W piętnastej scenie Poeta nadal zaleca się do Maryny, ale ta wyraźnie daje mu do zrozumienia, że jego zaloty nie zostaną przyjęte. Stwierdza, że jest on zarozumiały i próżny, a jego słowa to tylko „bałamuctwa w wielkim stylu”, którymi posługują się wszyscy zalotnicy.
Scena 16
Osoby: Zosia, Haneczka
W szesnastej scenie dziewczęta wymieniają swoje poglądy na temat miłości. Zosia pragnie przeżyć miłość „od pierwszego wejrzenia” – nagłą i gwałtowną. Haneczka jednak uważa, że przed osiągnięciem szczęścia trzeba przecierpieć wiele i że miłość trzeba uszanować.
Scena 17
Osoby: Pan Młody, Żyd
W siedemnastej scenie Pan Młody wita Żyda i pyta go o jego córkę – Rachelę. Żyd opowiada o przymiotach swojej córki, a Pan Młody wyjaśnia, dlaczego nie chce się żenić z inteligentnymi pannami.
Scena 18
Osoby: Pan Młody, Żyd, Rachela
W ostatniej scenie aktu I Pan Młody witając właśnie przybyłą Rachelę zaprasza ją do wzięcia udziału w zabawie.
Scena 19
Osoby: Pan Młody, Rachela
W dziewiętnastej scenie Rachela podziwia wspaniałość i radosny nastrój wesela, a Pan Młody opisuje swoje wrażenia z pobytu na wsi. Wyraża zadowolenie z możliwości przeniesienia się z miejskiej szarości do tętniącego życiem sioła i zapowiada opisanie tego wszystkiego w swoich utworach.
Scena 20
Osoby: Pan Młody, Rachela, Poeta
W dwudziestej scenie Poeta informuje Pana Młodego, że Panna Młoda chce z nim porozmawiać na osobności, w związku z czym ten odchodzi.
Scena 21
Osoby: Rachela, Poeta
W dwudziestej pierwszej scenie Poeta okazuje zainteresowanie Rachela, zachwycając się jej poetycznymi wypowiedziami. Dziewczyna jednak uważa, że komplementy nie są oryginalne. Wyraża też pragnienie szalonej miłości, wolnej od przyjętych norm związku z mężczyzną.
Scena 22
Osoby: Radczyni, Pan Młody
W dwudziestej drugiej scenie Radczyni stwierdza, że „topi się, kto bierze żonę”, ale Pan Młody ma odmienne zdanie. Pragnie, aby wesele trwało wiecznie, ponieważ podczas niego nie myśli o zawiłościach i bezsensie życia.
Scena 23
Osoby: Pan Młody, Poeta
W dwudziestej trzeciej scenie mężczyźni wymieniają swoje wrażenia dotyczące wesela.
Scena 25
Osoby: Poeta, Gospodarz, Czepiec, Ojciec
Gospodarz nie zgadza się z opinią Poety o pospolitości i opisuje cechy prostego ludu, takie jak rozwaga, godność i pobożność, które stanowią o ich autentycznej potędze. Czepiec wyraża gotowość chłopów do walki o niepodległość, a Poeta doradza im, aby szukali króla Piasta. Poeta skarży się także na ból związany z patrzeniem na sponiewieraną ojczyznę i porównuje się do wędrownego ptaka – żurawia.
Scena 26
Osoby: Ojciec, Dziad
Ojciec odpowiada na uwagę o jedności narodu, stwierdzając, że „pany” nudzą się sami i bawią się z „nami” (chłopami). Dziad przypomina okres rabacji galicyjskiej z 1846 r. oraz rzezi dokonanej przez chłopów na mieszkańcach folwarków.
Scena 27
Osoby: Dziad, Żyd
Żyd wygania Dziada twierdząc, że w karczmie czeka na niego robota, a on mitręży czas na weselu. Dziad ripostuje, że Żyd również powinien pilnować interesu, ale ten broni się, twierdząc, że przyszedł właśnie “po interesie”. Uważa, że całe to wesele wprowadza tylko wiele zamieszania we wsi, a nie przynosi żadnych korzyści, gdyż goście z miasta przyjechali tu tylko dla zabawy, a po weselu wyjadą do domów i na tym skończą się ich przyjazne stosunki z chłopami.
Scena 28
Osoby: Żyd, Ksiądz
Rozmawiają o interesach. Ksiądz jest winny Gospodarzowi pieniądze, które ma oddać następnego dnia. Poza tym okazuje się, że Ksiądz prowadzi z Żydem interesy handlowe. Podczas ich rozmowy wśród weselników wybucha bójka, w której swą agresywnością wyróżnia się Czepiec. Jest on również dłużnikiem arendarza.
Scena 29
Osoby: Żyd, Ksiądz, Czepiec
Czepiec podchodzi do Żyda i Księdza. Arendarz przypomina Czepcowi o długu, co wywołuje u dłużnika oburzenie.
Scena 30
Osoby: Pan Młody, Gospodarz
Pan Młody i Gospodarz obserwują kłótnię między Żydem a Czepcem, co przywołuje u nich wspomnienia o rabacji galicyjskiej. Rozpamiętują cierpienia ich przodków (Pan Młody: “Mego dziadka piłą rżnęli”; Gospodarz: “Mego ojca gdzieś zadźgali”) oraz o zapomnieniu, które odesłało w cień wszystkie te okropności.
Scena 31
Osoby: Gospodarz, Ksiądz
Gospodarz zauważając, że Ksiądz zbiera się do odjazdu, proponuje mu jeszcze spełnienie toastu pożegnalnego.
Scena 32
Osoby: Haneczka, Jasiek
Jasiek odprowadza Haneczkę po skończonym tańcu. Dziewczyna obiecuje, że będzie z nim jeszcze tańczyć.
Scena 33
Osoby: Kasper, Jasiek
Kasper uważa, że miejskie panny chciałyby wyjść za nich, ale Jasiek nie zgadza się z nim i oświadcza, “że tak one ino kpiom”. Kasper dochodzi do wniosku, że nie ma czego żałować, ponieważ na pannach z miasta świat się nie kończy.
Scena 34
Osoby: Jasiek
Jasiek śpiewa piosenkę “Zdobyłem se pawich piór”.
Scena 35
Osoby: Pan Młody, Radczyni
Pan Młody broni się przed zarzutami Radczyni, która najprawdopodobniej krytykuje jego małżeństwo. Nie przekonują jej żadne argumenty wysuwane przez Pana Młodego.
Scena 36
Osoby: Poeta, Rachela
Rozmawiają o poezji. Rachela wyznaje, że wszędzie widzi poezję, ale nie chciała nigdy pisać wierszy. Dziewczyna powoli zbiera się do wyjścia. Rozmowa nabiera bardzo romantycznego charakteru i jest coraz bardziej nasycona poezją. Jej tematem stają się miłość, tęsknota i żal. Rachela obiecuje, że poskarży się chochołowi stojącemu w ogrodzie i namówi go, aby przyszedł na wesele dla potwierdzenia prawdziwości jej słów. Potem żegna się i wychodzi.
Scena 37
Osoby: Poeta, Panna Młoda
Poeta – idąc za radą otrzymaną przed chwilą od Racheli – podpowiada Pannie Młodej, aby zaprosiła na wesele wszystkich, „tych, którym gdzie złe wciórności dopiekają – którym źle – których bieda Piekło dręczy, których duch się strachem męczy, a do wyzwoleństwa się rwie”. Panna Młoda jednak nic nie rozumie i stwierdza, że Poeta mówi coś „trzy po trzy”.
Scena 38
Osoby: Poeta; Panna Młoda, Pan Młody
Poeta proponuje Panu Młodemu, aby zaprosił na gody chochoła stojącego w sadzie. Pan Młody w radosnym uniesieniu idzie za radą Poety. Do próśb przyłącza się też w końcu Panna Młoda. Pan Młody mówi chochołowi, aby przyprowadził ze sobą innych gości. Państwo młodzi spełniając prośbę Poety, traktują to wszystko jako żart.
