Styl językowy to określony sposób wykorzystywania środków językowych przez pisarza, charakterystyczny dla danego gatunku literackiego lub kierunku. Zestawienie tych środków pozwala autorowi na osiągnięcie zamierzonych celów wypowiedzi. Stylistyka, jako dział nauki o języku, zajmuje się opisem tych środków pod kątem ich przydatności do wyrażania konkretnych myśli.
Podział stylów językowych
Styl językowy dzieli się na:
1. Ze względu na nadawców tekstów:
- indywidualny (właściwy jednemu nadawcy)
- zbiorowy (charakterystyczny dla danej grupy nadawców, danej epoki lub prądu literackiego)
2. Ze względu na cel wypowiedzi:
Są to:
- styl naukowy
- styl artystyczny
- styl publicystyczny
- styl użytkowy
- styl poetycki
Stylizacja językowe
Stylizacja to świadome i celowe wprowadzenie do stylu utworu literackiego zespołu środków językowych właściwych językowi dawnych epok.
Style funkcjonalne
W języku polskim występują różne style funkcjonalne, czyli sposoby używania języka w zależności od kontekstu komunikacyjnego. Wśród najważniejszych stylów funkcjonalnych wyróżniamy:
1. Styl potoczny
Styl potoczny jest charakterystyczny dla języka mówionego i wykorzystywany jest w swobodnej rozmowie, prywatnych listach, a także w utworach literackich dla ożywienia wypowiedzi. Cechy stylu potocznego to:
- bogactwo frazeologiczne
- dużo wykrzykników, wyrazów gwarowych lub środowiskowych
- liczne anakoluty (czyli nieprawidłowe konstrukcje składniowe)
- elipsy (pominięcia jakiejś części zdania, której odbiorca może się domyślić z toku wypowiedzi)
- uproszczenie w budowie zdań, częste stosowanie zdań pojedynczych lub równoważników
2. Styl naukowy
Styl naukowy występuje w pracach naukowych i charakteryzuje się poprawnym stosowaniem polszczyzny oraz dużą dbałością o język. Cechy stylu naukowego to:
- duża ilość zdań długich, wielokrotnie złożonych
- stosowanie słownictwa i terminologii naukowej
- duża precyzja wywodu
Język polski posiada różne style funkcjonalne, które stosuje się w zależności od kontekstu komunikacyjnego. Wśród najważniejszych stylów funkcjonalnych wyróżnić można:
3. Styl urzędowy
Styl urzędowy stosuje się w oficjalnej korespondencji, ogłoszeniach, komunikatach i protokołach. Cechy charakterystyczne stylu urzędowego to:
- forma podawcza
- charakterystyczny układ tekstu, często podzielonego na punkty lub paragrafy
- daty i szczegółowe dane
- występowanie charakterystycznych zwrotów, np. „Szanowny/a Pan/i”, „uprzejmie informuję”, „z poważaniem”
- mała ilość epitetów
- brak wyrazów potocznych
- powtórzenia
- zwięzłość wypowiedzi
4. Styl publicystyczny
Styl publicystyczny występuje w prasie, radiu, telewizji, reklamach oraz w popularnonaukowych pracach. Charakteryzuje się:
- komunikatywnością i jasnością wypowiedzi
- czasami elementami subiektywnego sądu lub oceny
- sugestywnością i obrazowością
5. Styl artystyczny
Styl artystyczny występuje w utworach literackich i czasem w tekstach publicystycznych, np. felietonach. Jest bardzo zróżnicowany i charakterystyczny dla danego autora, grupy literackiej lub prądu. Cechy stylu artystycznego to:
- duża swoboda w wykorzystywaniu języka
- indywidualność i oryginalność
- liczne figury stylistyczne, np. metafory, porównania, epitety
