W powieści Bolesława Prusa pt. „Lalka” motyw miasta odgrywa kluczową rolę. Autor w bardzo realistyczny sposób przedstawia dwa miasta – Warszawę i Paryż, gdzie pierwsze jest centrum Polski, a drugie centrum świata. Główny bohater, Stanisław Wokulski, wielokrotnie przechadza się po ulicach Warszawy, refleksyjnie myśląc o sobie i Izabeli. Przechodzi m.in. przez aleje Ujazdowskie, Łazienki, ulicę Oboźną oraz Powiśle, dostrzegając to, co inni nie widzą.
Porównanie Paryża i Warszawy według Wokulskiego
W powieści „Lalka” Bolesława Prusa, główny bohater, Wokulski, porównuje Paryż z Warszawą, twierdząc, że Paryż jest lepszy, ponieważ nie trzeba tam ciągle gonić za pieniędzmi, jak ma to miejsce w Warszawie. Według niego, na północy (w Warszawie) jest chłodniej, a świat roślinny i zwierzęcy jest mniej obfity, co oznacza, że o żywność dla człowieka jest trudniej, a ten sam człowiek musi jeszcze wkładać mnóstwo pracy w budowę ciepłych mieszkań i przygotowanie ciepłej odzieży.
Wokulski zauważa, że Francuzi mają więcej wolnych sił i czasu, ponieważ nie muszą ich zużywać na zaspokojenie potrzeb materialnych, a obracają je na twórczość duchową. W Warszawie, z kolei, liczy się tylko pozycja społeczna i pieniądze, a nie zdolności człowieka. Co więcej, arystokracja, która opanowała oszczędności narodu, utopiła je w rozpuście, co sprawia, że ludzie nie tylko nie mogą się rozwijać, ale wprost muszą ginąć.
Wokulski dostrzega jednak, że Paryż jest inny od Warszawy. Przeżywa tam krótkotrwałą przemianę, na pewien czas znajduje sens życia i wie, co chce robić. Badając mapę miasta, odkrywa sens w jego planie, przyrównując go do żywego organizmu. Według niego, wielkie miasto, jak roślina i zwierzę, ma swoją własną anatomię i fizjologię. Istnieje jakiś wyższy porządek, który sprawia, że świat na zewnątrz jest żywy.
Paryż – miasto sztuki i wolności
Paryż według Wokulskiego, to miasto sztuki i wolności, gdzie każdy może rozwijać swoje zdolności i pasje. W Paryżu ludzie niezwykle zdolni mają szansę na rozwój, ponieważ nie są hamowani przez ograniczenia materialne i pozycję społeczną. Wokulski uważa, że ludzie w Paryżu mają więcej wolnego czasu, ponieważ nie muszą go poświęcać na ciężką pracę, jak w Warszawie. Dzięki temu, mają więcej czasu na rozwój osobisty, co przyczynia się do ogólnego rozwoju miasta.
Miasto jako wyższa siła
W powieści „Lalka” Bolesława Prusa, miasto jest przedstawione jako siła wyższa, która kieruje życiem mieszkańców i daje sens ich działaniom. Według Wokulskiego, praca milionów ludzi, którzy krzyczą o swojej wolnej woli, wydaje te same skutki, co praca pszczół budujących regularne plastry czy mrówek wznoszących ostrokrężne kopce. Bohater zauważa, że miasto stworzyło się samo, używając człowieka tylko jako narzędzia.
Wokulski zdaje sobie sprawę, że nad wszystkim stoi jakieś wyższe prawo, które rządzi miastem i jego mieszkańcami, w tym także nim samym. Autor umieścił dokładne opisy miasta w swojej książce, aby nadać jej bardziej realistyczny charakter i uczynić ją bardziej rzeczywistą. Jednakże, Wokulski dostrzega w mieście coś więcej, co przekracza jego fizyczną strukturę i dotyka psychiki bohatera.
Miasto jako źródło cierpienia i sensu życia
Wokulski dostrzega cierpienie w mieście i odczuwa je w swojej duszy. Jednocześnie, kiedy zauważa sens w planie Paryża, znajduje sens życia. Bohater ciągle szuka czegoś i stara się znaleźć to na ulicach miasta, przyglądając się budowlom, przyrodzie i innym ludziom. To, co dzieje się w mieście, odnosi się do tego, co dzieje się w psychice bohatera. Miasto staje się dla niego źródłem cierpienia, ale także sensu życia.
Miasto jako organim żywy
Wokulski porównuje miasto do organizmu żywego, gdzie każdy jego element pełni określoną funkcję. Według niego, miasto ma swoją własną anatomię i fizjologię, a istniejące w nim procesy przypominają te zachodzące w żywych organizmach. Dzięki temu, miasto nabiera osobowości i wydaje się mieć swoje własne cele i intencje. Wokulski uważa, że miasto działa na mieszkańców jak siła wyższa, kierując ich życiem i nadając mu sens.
ty oglądasz: Rola motywu miasta w powieści Bolesława Prusa pt. „Lalka”
