Powieść „Lalka” Bolesława Prusa
Powieść „Lalka” została opublikowana w latach 1887-1889 na łamach „Kuriera Codziennego” i pojawiła się w formie książkowej w 1890 roku. Akcja powieści toczy się w Warszawie w latach 70. XIX wieku i przedstawia historię miłosną Stanisława Wokulskiego i Izabeli Łęckiej, która jest młodą, piękną i bogatą kobietą.
Prus przedstawił Warszawę jako piękne i rozwijające się miasto, z wyjątkiem dzielnicy Powiśle, która była bardzo biedna i zaniedbana. To była jedna z pierwszych różnic między książką a filmową adaptacją.
Filmowa adaptacja „Lalki” Wojciecha Hasa
Filmowa adaptacja „Lalki” miała swoją premierę w 1968 roku i została wyreżyserowana przez Wojciecha Hasa. Film został wykonany z ogromnym rozmachem i miał doskonałą obsadę aktorską.
W filmie Beata Tyszkiewicz zagrała Izabelę Łęcką, Mariusz Dmochowski zagrał Stanisława Wokulskiego, Tadeusz Fijewski zagrał Ignacego Rzeckiego, Jan Kreczmar zagrał Tomasza Łęckiego, Andrzej Łapicki zagrał Sitarskiego, a Jan Machulski zagrał Ochockiego. Scenografia starała się oddać wiernie klimat Warszawy z lat 1878-79.
Pierwszą różnicą między książką a filmem było przedstawienie Powiśla jako pięknej, kolorowej dzielnicy, która była w filmie jednym z najważniejszych miejsc akcji.
Drugą różnicą było zmienienie zakończenia historii miłosnej. W książce Wokulski popełnia samobójstwo, natomiast w filmie zostaje uznany za zwycięzcę.
Trzecią różnicą było wprowadzenie wątku rewolucyjnego, który nie pojawił się w oryginalnej powieści. W filmie pojawia się postać rewolucjonisty Walentego Wróblewskiego, który próbuje przekonać Wokulskiego do walki o wolność.
Różnice między książką a filmową adaptacją „Lalki” w reżyserii Wojciecha Hasa
Pominięcie wielu scen i skrócenie akcji
W filmie nie dostrzeżemy tak pięknego obrazu Warszawy, jak w powieści. Reżyser nie był w stanie przenieść całej treści powieści na ekran. Pominięcie wielu scen lub ich drastyczne skrócenie prowadzi do niezrozumienia filmu przez odbiorcę, który nie czytał książki. Czas akcji w powieści jest znacznie dłuższy niż w filmie, ponieważ Has zrezygnował z wielu elementów, w tym z „Pamiętnika starego subiekta” autorstwa Ignacego Rzeckiego.
Różnice w interpretacji postaci
W powieści główny akcent położono na dramatyczne położenie Wokulskiego, utalentowanego i ambitnego człowieka, który pragnął zrealizować swoje cele. W interpretacji Hasa postać ta została przedstawiona jako romantyczny marzyciel, co odbiega od pierwotnej wizji Prusa.
W filmie nadrzędnym wątkiem jest niespełniona miłość Wokulskiego do Izabeli Łęckiej, podczas gdy w powieści stanowi ona tylko jeden z wielu wątków.
Różnica w długości powieści i filmu
Powieść „Lalka” składa się z 38 rozdziałów, z których 9 to „Pamiętnik starego subiekta” spisany przez Ignacego Rzeckiego. W filmie wiele elementów zostało pominiętych lub skróconych, co zmniejszyło długość filmu w porównaniu do książki.
Brak wykorzystania „Pamiętnika starego subiekta”
„Pamiętnik starego subiekta” autorstwa Ignacego Rzeckiego, który był istotnym elementem książki, został w dużej mierze pominięty przez reżysera. Has odwoływał się do dziennika Rzeckiego, ale tylko w niewielkim stopniu.
Brak refleksji i rozmyślań Wokulskiego
W filmie brakuje rozmyślań i refleksji Wokulskiego, które w książce ukazują jego uczucia i stany psychiczne.
Scenowe połączenia
Wiele scen, dialogów i sekwencji z książki zostało połączonych w jedną scenę w filmie. Na przykład, w filmie przedstawiono wydarzenia związane z przyjęciem księcia, które w książce miały miejsce przed i po samym przyjęciu.
W filmie Wokulski prosił o rękę panny Izabeli na przyjęciu, co w książce zdarzyło się później. To jest kolejna różnica między książką a filmem.
Pominięcie wątku Łazienek Królewskich
Jednym z wątków pominiętych w filmie była historia związana z Łazienkami Królewskimi, co było dla niektórych widzów wielką stratą.
Opis spotkania w Łazienkach
Prus mistrzowsko opisał spotkanie Stanisława i Izabeli w Łazienkach, które było dla Wokulskiego wyjątkowe. W filmie te chwile nie zostały tak precyzyjnie przedstawione.
Różnice w postawie Izabeli
W książce Izabela umacniała się w przekonaniu, że Stanisław nie jest dla niej odpowiednim kandydatem na męża, mimo że go podziwiała. W filmie jej postawa może być bardziej niejednoznaczna i trudna do zrozumienia dla widza.
Spółka z Tomaszem Łęckim
W książce Tomasz Łęcki zawiązał spółkę z Wokulskim, co utwierdzało Izabelę w przekonaniu o jego wyjątkowości. W filmie ten wątek nie został poruszony w sposób dostatecznie klarowny.
Trudne do zrozumienia sceny w filmie
W filmie wiele scen jest trudnych do zrozumienia lub nieczytelnych, na przykład wyjazd Wokulskiego do Paryża, który nie został wystarczająco wyjaśniony.
Nagłe zmiany lokacji w filmie
Kamera filmowa pokazuje moment pożegnania Stanisława z Rześkim wsiadającego do pociągu, a kolejna scena niespodziewanie przenosi akcję do Zasławka, co może być niezrozumiałe dla widza, który nie czytał powieści. To jedna z różnic między książką a filmową adaptacją.
Brak opisów z podróży Wokulskiego do Paryża
W książce Prus szczegółowo opisywał przeżycia i wrażenia Wokulskiego związane z pobytem w Paryżu, czego nie znaleźć w filmie Hasa. Reżyser skupił się na innych wątkach, pomijając te związane z podróżą do Francji.
Brak wątku grzybobrania
Kolejną różnicą między książką a filmem jest pominięcie wątku grzybobrania, podczas którego Wokulski wyznaje swoje uczucia Izabeli. Ten wątek, który w książce był istotny dla fabuły, został pominięty przez reżysera.
Spłycone sceny i pominięcie wątków
W filmowej adaptacji ,,Lalki” reżyser Wojciech Has nie uchwycił w pełni wydarzeń z książki. Wiele scen zostało skróconych lub połączonych, co prowadzi do momentów niezrozumiałych dla widza, który nie czytał powieści. Istotne wątki, jak chociażby znajomość Wokulskiego z panią Stawską, zostały pominięte przez Hasa. Nie pojawiają się również rozmowy między Stanisławem a prezesową Zasławską.
Zmiany w postaciach
Reżyser przedstawił postać Wokulskiego jako romantycznego marzyciela, podczas gdy w książce Prus skupiał się na jego dramatycznym położeniu. Głównym wątkiem filmu jest niespełniona miłość Wokulskiego do Izabeli, która w książce jest tylko jednym z wielu wątków. Z kolei w filmie nie ma refleksji Wokulskiego związanych z jego pobytem w Paryżu, które Prus bardzo szczegółowo opisał w książce.
Różnice w scenografii
Scenografia filmu starała się oddać klimat Warszawy z lat 1878-79, jednakże różniła się ona od opisu Prusa. Autor opisał stolicę jako miejsce piękne, jasne, rozwijające się i bogate. Natomiast w filmie dzielnica Powiśle ukazana została jako bardzo biedna i zaniedbana.
Brak wątku związanej z Łazienkami Królewskimi
Jednym z wątków, który został pominięty przez Hasa, jest historia związana z Łazienkami Królewskimi. Prus w mistrzowski sposób opisał spotkanie zakochanego Stanisława z Izabelą, które miało miejsce właśnie w tym miejscu. W filmie brakowało tego wątku, przez co wiele scen było trudnych do zrozumienia lub całkowicie nieczytelnych dla widza.
Brakujące wątki w adaptacji filmowej Lalki
Has, twórca filmowej adaptacji Lalki, pominął wiele istotnych wątków, co stanowi niemałe rozczarowanie dla fanów powieści Prusa. Niektóre z pominiętych wątków to:
Scena związana z kamieniem w Zasławiu
Has nie przedstawił sceny, w której Wokulski pomaga prezesowej Zasławskiej zlecając wyrycie poetycznych zdań na kamieniu, który przypominał kobiecie o jej romansie ze stryjem Wokulskiego. To zdarzenie jest istotne, ponieważ kamień pojawia się również w późniejszych scenach.
Wątek związany z lokatorami kamienicy Wokulskiego
Has pominął również wątek związany z lokatorami kamienicy, którą Wokulski zakupił od Łęckich. Scena, kiedy studenci straszą baronową Krzeszowską, jest bardzo zabawna i pełna humoru, co mogłoby rozładować pesymistyczną wymowę filmu.
Sprawa Węgiełka
W filmie nie poruszono również sprawy Węgiełka, który wyrył na kamieniu w Zasławiu napis dla prezesowej. Wokulski pomógł również i jemu, a chłopak poznał tam Mariannę, z którą ostatecznie się ożenił. To zdarzenie jest kluczowe dla zrozumienia postaci Węgiełka.
Zmiany w zakończeniu filmu
Zakończenie filmowej adaptacji Lalki różni się od końca powieści. Chociaż w obu przypadkach Rzecki umiera, to sposób przedstawienia jego odejścia jest zupełnie inny. W powieści jest to wyraźnie opisane, co niestety nie znalazło odzwierciedlenia w filmie.
Przykłady pominiętych wątków
Poniżej przedstawione są przykłady wątków pominiętych przez Hasa:
- Historia Heleny Stawskiej
- Rozmowy Stanisława z prezesową Zasławską
- Wyjazd Wokulskiego do Paryża
- Scena poruszająca kwestię metalu lżejszego od wody
Missing Storylines and Differences Between the Film and the Book Adaptation of „The Doll” by Bolesław Prus
In the film adaptation of „The Doll” by Bolesław Prus, directed by Wojciech Has, several important storylines and characters are missing or significantly altered, in comparison to the original novel.
Wokulski’s Trip to Paris and Mushroom Picking Scene
The film skips over Wokulski’s experiences, thoughts, and opinions from his trip to Paris, which are described in detail in the book. Similarly, the scene involving mushroom picking, during which Wokulski confesses his feelings to Izabela, is also omitted.
Missing Scenes Involving Mrs. Stawska and Tenants in Wokulski’s Tenement
Another significant omission from the film is the storyline involving Mrs. Stawska, who lived in the tenement Wokulski bought from the Łęckis. Rzecki had hoped that Wokulski and Stawska would get married, as he believed that Wokulski was still in love with Izabela. Additionally, the humorous scenes involving the students scaring Baroness Krzeszowska from the window of the tenement are also left out.
Wokulski’s Kindness and Help to Those in Need
The film does, however, expand on Wokulski’s acts of kindness and charity, including his assistance to a poor girl named Marianna, who had turned to prostitution due to poverty. Wokulski provided her with a letter of recommendation to a sewing school and helped her find work and a place to stay.
The Difference in Rzecki’s Death
The ending of the film significantly differs from the novel, as Rzecki’s death is depicted differently in each. In the book, he dies naturally, while in the film, he is a victim of a mysterious attack.
The Search for Wokulski and Szlangbaum’s Involvement
In the film, the search for Wokulski is led by Szlangbaum, who took over the store after Wokulski’s disappearance. Szlangbaum had offered a large reward for anyone who could locate him, suspecting that he had taken the money he had left behind and purchased dynamite before heading to Zasławek. In the book, Rzecki receives a letter from Węgiełek, thanking him for the money left to him in Wokulski’s will, and expressing his concern for Wokulski’s safety after a recent explosion in the area.
Recenzja filmu „Lalka” w porównaniu z powieścią
Reżyser filmu „Lalka”, jak się wydaje, tylko oparł się na powieści Prusa, skupiając się głównie na głównych wydarzeniach, lecz nie ukazując całej istoty utworu Prusa. Mimo że świetnie dobrani aktorzy pokazali prawdziwy kunszt gry na planie filmowym, to jednak film wywołał u mnie małe wrażenie.
Należy zauważyć, że film jest tylko interpretacją dzieła literackiego dokonaną przez reżysera, stąd też wynikają spore różnice między filmem a powieścią. Nie zgadzam się z wszystkimi pomysłami Hasa, jakie zastosował przy realizacji filmu. Wyciąganie z pominiętych scen tylko pojedynczych faktów i dołączanie ich do pozostałych scen spowodowało, że niektóre z wydarzeń stały się niejasne i chaotyczne momentami.
Dla mnie osobiście przyjemniejsza jest lektura „Lalki” niż oglądanie filmu. Jednak to jest tylko moja prywatna opinia.
