Według Henryka Sienkiewicza podstawowe znaczenie miała tu osobista pycha i marzenia o tronie. To pchnęło ów bohatera do tak haniebnego czynu. Henryk Sienkiewicz pominął tu inne okoliczności zmuszające do podjęcia tej gry politycznej, choćby konieczności poszukiwania jakichś rozwiązań wobec jednoczesnych zagrożeń ze strony Rosji i Szwedów.
Motyw zdrady w powieści „Trylogia” Henryka Sienkiewicza
W powieści „Trylogia” Henryka Sienkiewicza został scharakteryzowany motyw zdrady Janusza Radziwiłła. Według autora, podstawowe znaczenie tego motywu miała osobista pycha i marzenia o tronie, co pchnęło bohatera do haniebnego czynu. Autor pomija jednak inne okoliczności zmuszające do podjęcia tej gry politycznej, takie jak konieczność poszukiwania rozwiązań wobec zagrożeń ze strony Rosji i Szwedów.
Motyw podróży w powieści „Trylogia”
Motyw podróży jest głównym motywem drugiej części „Trylogii” Henryka Sienkiewicza. Kmicic podczas swoich podróży poznaje wielu ludzi i przeżywa różnorodne przygody, m.in. zostaje obrońcą klasztoru na Jasnej Górze oraz uczestniczy w bitwie ze Szwedami w wąwozie. Podróżowanie poszerza panoramę społeczną powieści, ale również umożliwia nam przyjrzenie się wielu wydarzeniom historycznym. Jest to dosłowne znaczenie podróżowania w utworze.
Metaforyczne znaczenie motywu podróży
Motyw podróży jest również rozumiany metaforycznie. Andrzej Kmicic cały czas szuka swojej drogi, a w momencie zderzenia własnych poglądów z twardą rzeczywistością potrafi wysnuć odpowiednie refleksje. Jego wędrówka ma na celu znalezienie właściwej drogi, zdobycie miłości Oleńki oraz na nowo jej szacunku.
Motyw wędrówki bohatera
W powieści „Trylogia” bohater musi naprawić błędy, jakie popełnił, i wędruje po zakamarkach swojej duszy. Podróżowanie ma dla niego znaczenie symboliczne, ponieważ poszukuje własnej drogi i rozwiązania swoich problemów.
Motyw trójkąta miłosnego
W powieści pojawia się klasyczny motyw trójkąta miłosnego. W rolach głównych występują Kmicic, Aleksandra Billewiczówna oraz Bogusław Radziwiłł. Oleńka kocha ponad wszystko pana Andrzeja, a Bogusław stara się o jej względy. Jednak dziewczyna pozostaje wierna Kmicicowi, a Radziwiłł potrafi się wycofać w odpowiednim momencie i nawet zaprzyjaźnia się ze swoim rywalem. Ten motyw pojawia się również w dwóch pozostałych częściach „Trylogii”.
Motyw przebrania
Główny bohater w drodze na Śląsk do króla Jana Kazimierza przebiera się w stroje chłopów i walczy w obronie ojczyzny jako Babinicz. Motyw przebrania pojawia się również podczas podróży Kmicica w różnorodnych strojach, aby uniknąć rozpoznania na terenach zajętych przez Szwedów.
Motyw przemiany bohatera
Motyw przemiany dotyczy chorążego orszańskiego, Andrzeja Kmicica, który przechodzi przez kolejne etapy przemiany. Początkowo był awanturnikiem, lubiącym dobrą zabawę, następnie dopuścił się zdrady, a w końcu stał się patriotą, wiernym królowi i walczył w obronie ojczyzny. Wygrał walkę ze starymi przyzwyczajeniami i dzięki temu odniósł najważniejsze zwycięstwo w życiu.
Motyw porwania
W powieści występuje wiele porwań, ale najważniejsze z nich to porwanie Oleńki przez Kmicica. Po dziewczynę przybywa Wołodyjowski, między którymi dochodzi do pojedynku o jej względy.
Motyw pojedynków
Motyw pojedynków ma rodowód homerycki i stanowi podstawową próbę sił dla bohaterów. W „Trylogii” pojedynków jest wiele, niektóre są honorowe (np. Kmicic kontra Wołodyjowski czy Bogusław Radziwiłł), a inne są zupełnie niezgodne z kodeksem prawego żołnierza (np. Bogusław Radziwiłł kontra Roch Kowalski). Przeciwnicy są często obdarzeni niezwykłymi zdolnościami.
Motyw realizmu walki
W opisach walk narrator dba o realizm szczegółów, takich jak wygląd broni, strojów czy opis ruchów.
Motyw listu
Korespondencja w powieści powoduje wiele powikłań, konfliktów i nieporozumień, gdy wpada w niepowołane ręce. Potrafiła też ratować życie, jak w przypadku przechwycenia listów Janusza Radziwiłła przez Zagłobę przed osądzeniem Kmicica.
Motyw baśniowy
W powieści występują tajemnicze motywy baśniowe, szczególnie podczas obrony klasztoru na Jasnej Górze. Bojowy zryw obrońców klasztoru, który okazał się arką ocalenia, pozwolił Kmicicowi odrodzić się moralnie i stanąć u boku króla. Motyw ten nawiązuje do baśniowych wątków o walce dobra ze złem i ocaleniu narodu przez władzę królewską i kościół. Bohaterowie są podzieleni na dobrych i złych, a dobro zostaje nagrodzone. Niektórzy z bohaterów posiadają wręcz nadludzkie cechy, jak np. Wołodyjowski, który zawsze wychodzi cało z najgorszych opresji. Motywem baśniowym jest także chwyt związany z postacią Babinicza, którego tożsamość okazuje się być tajemnicą. Jan Kazimierz i Maria Ludwika są również ustylizowani baśniowo.
Motyw westernu
W powieści występują również pewne podobieństwa do gatunku westernu czy powieści przygodowej. Bohaterowie są obdarzeni niezwykłymi zdolnościami i walczą ze złem. Ich przeciwnicy nie przestrzegają żadnych zasad i są szczególnie groźni. Przykładem takiego konfliktu jest starcie między Kmicicem i Bogusławem. Pojawia się również motyw zemsty za przyjaciół, który jest charakterystyczny dla tego gatunku. Ostatecznie zwycięża bohater pozytywny, którego życie wypełniały liczne pojedynki, podróże i przygody.
