Miłość od wieków stanowi jeden z najczęściej poruszanych motywów literackich. Starożytni twórcy już utożsamiali ją z sensem ludzkiego życia, chwalili i opiewali jako uczucie, które może uczynić ziemską egzystencję człowieka niezwykle radosną i szczęśliwą. Jednocześnie czynili z niej wartość przeciwstawną panującemu na świecie złu i śmierci przynoszącej kres ludzkiemu życiu.
W literaturze doszło do zrodzenia się kilku wzorcowych postaci miłości, takich jak spełniona i niespełniona, platoniczna i zmysłowa czy tragiczna. Niejednokrotnie miłość pojawia się jako wartość przeciwstawna innym negatywnym postawom i uczuciom, takim jak zło, nienawiść czy zemsta.
Rodzaje miłości w literaturze
Najczęściej spotykaną w literaturze „odmianą” miłości jest uczucie łączące parę kochanków. Bohaterowie często miłują Boga, ojczyznę, przyjaciół, a w niektórych dziełach czytelnik może odnaleźć również miłość rodzicielską. Bez względu na rodzaj, miłość zawsze ma wielki wpływ na postawy konkretnych postaci i wpływa na rozwój wątków fabularnych.
Pieśń nad Pieśniami w Biblii
Pieśń nad pieśniami to wyjątkowy poemat liryczny o tematyce miłosnej, zawarty w Starym Testamencie. Składa się z sześciu fragmentów, opisujących gorące uczucie między Oblubieńcem i Oblubienicą, którzy określają siebie jako Salomon i Sulamitka. Każda z części jest skomponowana w formie dialogu, komentowanego przez chór anonimowych postaci.
Niezwykłość Pieśni nad Pieśniami
Dzieło to uznaje się za jedną z najbardziej niezwykłych ksiąg w kanonie biblijnym, ponieważ nie ma w nim nawet najmniejszej wzmianki o Bogu, religii czy narodzie wybranym. Odczytywana dosłownie, jawi się jako lekki i efektowny w formie utwór o miłości między dwojgiem młodych ludzi. Jednak z rozwojem teorii dotyczących aluzyjności i wieloznaczności poszczególnych części Biblii, Pieśń nad pieśniami zyskała metaforyczne interpretacje, jako obraz miłości Stwórcy do narodu Izraela.
Postaci związane z miłością w mitologii
W mitologii starożytnej Grecji i Rzymu można odnaleźć liczne postacie, których losy są ściśle związane z doświadczeniem miłości. Jednym z przykładów jest Eros, grecki bóg, syn Aresa i Afrodyty, którego emanuje fala gorącego i namiętnego uczucia.
Postacie i motywy miłosne w literaturze i mitologii
Amor
Amor jest rzymskim odpowiednikiem greckiego boga miłości – Erosa. Jest w stanie rozkochać w sobie każdą z ziemskich kobiet, a niejednokrotnie wzbudza pożądanie także wśród bogiń Olimpu. Zazwyczaj objawia się jako mały chłopczyk ze skrzydłami, wyposażony w łuk i strzały. Jest bardzo utalentowanym strzelcem, nigdy nie chybia, a trafiona przez niego osoba doświadcza potężnego wybuchu miłości. Amor był uznawany przez społeczeństwo rzymskie za „sprawcę” związków międzyludzkich.
Orfeusz i Eurydyka
Orfeusz i Eurydyka to para młodych kochanków, związanych uczuciem silniejszym niż śmierć. Wskutek ukąszenia żmii, Eurydyka umiera i trafia do podziemnego królestwa Hadesu. Zrozpaczony Orfeusz decyduje się wyruszyć w podróż w zaświaty, aby odzyskać utraconą miłość.
Penelopa z Odysei Homera
W Odysei Homera spotykamy się z postacią królowej Penelopy, żony Odyseusza. Podczas tułaczki męża po nieznanych terytoriach pozostaje mu wierna i cierpliwie oczekuje jego powrotu. Jej zacanie stało się symbolem niezwykłego oddania i wyjątkowo trwałej miłości małżeńskiej. Przez dwadzieścia lat Penelopa nie dała się uwieść żadnemu z licznych zalotników. Ani na chwilę nie zwątpiła w szczęśliwe zakończenie wędrówki Odyseusza i jego rychłe przybycie do Itaki.
Postacie i motywy miłosne w literaturze
Sonetach do Laury
„Sonety do Laury” to zbiór wierszy autorstwa Francesco Petrarki, w którym poeta opisał swoją nieszczęśliwą miłość do pewnej damy, którą nazywa „słodką i gorzką przyjaciółką”. Poznał ją w kościele w Awinionie, kiedy sam miał niespełna 19 lat. Każdy z wierszy przedstawia wyidealizowany obraz Laury, stanowi również bardzo drobiazgową analizę przeżyć zakochanego mężczyzny oraz traktuje o samej istocie miłości. Petrarka zwraca uwagę na wewnętrzne rozdarcie, które targa duszą kochanka, na miotające nim sprzeczne uczucia bólu i radości, cierpienia i wielkiego szczęścia. Miłość jest według niego potęgą, której żaden człowiek nie jest w stanie się oprzeć. W opinii niektórych badaczy literatury, kobieta jest symbolem poetyckiego natchnienia.
Dzieje Tristana i Izoldy
„Dzieje Tristana i Izoldy” to jeden z najbardziej znanych średniowiecznych romansów rycerskich. Akcję utworu determinuje niezwykle silna miłość między Tristanem i Izoldą. Bohaterowie są przekonani, że zostali dla siebie stworzeni i powinni się jak najszybciej połączyć. Niestety, ich małżeństwo uniemożliwia pochodzenie z dwóch różnych środowisk, a także konieczność dla dobra Kornwalii zawarcia małżeństwa Izoldy z królem Markiem, wielkim przyjacielem Tristana.
Opowieść o Abelardzie i Heloizie
„Opowieść o Abelardzie i Heloizie” to autentyczna historia miłości francuskiego nauczyciela filozofii Abelarda do jego uczennicy Heloizy. Mężczyzna, będąc już dojrzałym, zakochuje się w nastoletniej dziewczynie i potajemnie bierze z nią ślub. Kiedy opiekunowie Heloizy dowiadują się o jej romansie, uznają Abelarda za winnego i surowo go karzą. Bohater zostaje okaleczony i zmuszony do zamieszkania w odosobnieniu, zaś załamana Heloiza udaje się do klasztoru, gdzie spędza resztę swojego życia. Na całość dzieła składa się kilkanaście listów, które powstały w czasie rozłąki kochanków.
Romeo i Julia
„Romeo i Julia” to słynny dramat Williama Szekspira, opowiadający o losach dwojga młodych ludzi, którzy zakochują się w sobie pomimo trwającego od wielu lat konfliktu między ich zwaśnionymi rodami. Julia Capuletti i Romeo Montecchi poznają się na balu w domu dziewczyny i od razu przypadają sobie do gustu. Po krótkiej rozmowie uciekają z sali i oddają się namiętnym pieszczotom. Szekspir ukazuje w swoim dziele siłę miłości, która potrafi przezwyciężyć wszelkie przeciwności losu.
Tragiczne miłości w literaturze
Cierpienia młodego Wertera
Opowieść Johanna Wolfganga Goethego o tragicznej miłości Wertera do pięknej dziewczyny imieniem Lotta to dzieło, które wpisało się na stałe do kanonu literatury światowej. Bohaterowie nie mogą być razem z powodu różnic społecznych, co doprowadza Wertera do szaleństwa i samobójstwa.
Dzieje Abelarda i Heloizy
Historia miłości francuskiego nauczyciela filozofii Abelarda do jego uczennicy Heloizy to opowieść o prawdziwej, autentycznej miłości. Ich związek kończy się tragicznie, a listy, jakie pisali do siebie w czasie rozłąki, stały się świadectwem ich wielkiej miłości.
Opowieść o miłości i zemście w Giaurze Georga Byrona
Życie głównego bohatera poematu autorstwa Georga Byrona zatytułowanego Giaur, koncentruje się na miłości do pięknej niewolnicy Leili i zemsty na niegodziwym Hassanie, który spowodował śmierć kochanki. W kolejnych fragmentach dzieła czytelnik poznaje tragiczne losy tytułowego Giaura – jakiś czas temu młodzieniec doświadczył bardzo namiętnej miłości, która uczyniła go niezwykle szczęśliwym; każdą wolną chwilę spędzał u boku ukochanej i cieszył się jej widokiem; miłosną sielankę przerwały zdradzieckie poczynania Hassana i śmierć Leili. W finale utworu Giaur zabija Hassana w walce i postanawia udać się do klasztoru, aby tam wieść samotne życie i poświęcać się rozpamiętywaniu niegdyś przeżytego szczęścia.
Widmo z czwartej części Dziadów Adama Mickiewicza
Widmo z czwartej części Dziadów autorstwa Adama Mickiewicza wspomina szczęśliwe dni spędzone z ukochaną. W nocnej rozmowie z unickim księdzem tłumaczy istotę miłości, mówi, że gdy jest odwzajemniona może zapewnić człowiekowi wielkie szczęście. Objawia się jako romantyczny kochanek, który niegdyś przeżył burzliwy romans zakończony jego osobistą klęską. Zdesperowany niewiernością kochanki zdecydował się popełnić samobójstwo.
Ty oglądasz: Motyw miłości w literaturze, konteksty z różnych epok
